Pierwsza pomoc

Oceń sytuację

• Czy niebezpieczeństwo wciąż jest obecne?  Nie zbliżaj się do miejsca
  wypadku, jeżeli nie jest to bezpieczne – sam możesz zostać poszkodowanym!
• Spróbuj ustalić co się stało pytając się świadków wypadku.
• Ile jest ofiar i jak duże są szkody i obrażenia poszkodowanych?
• Zwróć uwagę na osoby, które opuściły pojazd lub mogły z niego wypaść.

Zapewnij bezpieczeństwo

• Uważaj na siebie! Szczególną ostrożność zachowaj na autostradzie,
  staraj się przebywać blisko pobocza.
• Włącz światła awaryjne w swoim samochodzie by ostrzec innych kierowców.
• Ustaw trójkąt ostrzegawczy w odległości 200 m od miejsca wypadku.
• Wyłącz silnik samochodu.
• Jeżeli to możliwe odłącz również akumulator.

Udziel pomocy

Nie próbuj robić zbyt wiele.  Nie możesz pomóc wszystkim rannym natychmiast, więc zrób to w takiej kolejności:

• osoby nieprzytomne
• krwawienia
• złamania
• inne zranienia

Nie przemieszczaj ofiar, chyba że potrzebują reanimacji lub są w bezpośrednim niebezpieczestwie, np. pożaru.

Wezwij pomoc

Poproś świadków by zadzwonili po pomoc pod numer 999. Ten numer jest darmowy. Podaj poniższe informacje:

• gdzie zdarzył się wypadek
• opisz typ wypadku i oceń jego powagę
• podaj liczbę ofiar i typ obrażeń.

Sekwencja reanimacyjna

• Sprawdź czy nie zagraża tobie lub poszkodowanemu żadne niebezpieczeństwo.
• Jeżeli osoba jest lub wydaje się być nieprzytomna, spróbuj krzyknąć lub potrząsnąć delikatnie ramionami ofiary.  Jeżeli nie ma odpowiedzi, postępuj dalej według kolejnych kroków.

a. Dostęp powietrzaOtwórz drogi oddechowe; umieść dwa palce pod brodę i połóż drugą rękę na czole ofiary. W tym samym czasie podciągnij brodę i delikatnie odchyl głowę do tyłu.
b. Sztuczne oddychaniePrzez ok. 10 sekund obserwuj czy poszkodowany oddycha.
Obserwuj czy klatka piersiowa unosi się i opada.  Sprawdź czy słychać oddech. Przystaw swój policzek do ust poszkodowanego i sprawdź czy czujesz ciepło jego oddechu. Jeżeli poszkodowany oddycha ułóż go w pozycji bocznej ustalonej. Jeżeli nie oddycha i jest to spowodowane zranieniem lub tonięciem, kontynuuj sztuczne oddychanie. Zrób dwa wdechy usta-usta.
c. Sprawdzenie krążeniaSprawdź czy ofiara ma puls. W tym celu trzymaj dwa palce na tętnicy szyjnej przez ok. 10 sekund.

Zareaguj na swoje obserwacje

1. Osoba przytomna, oddycha, puls obecny:

• sprawdź czy nie występuje u niej krwawienie
• opatrz rany jeśli jest to konieczne
• jeżeli jest to niezbędne wezwij pomoc

2. Osoba nieprzytomna, oddech obecny :

• ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej
• sprawdź puls
• zadzwoń po karetkę

3. Nieprzytomny, brak oddechu:a) jeżeli puls jest obecny, a brak oddechu spowodowany był odniesionymi obrażeniami lub tonięciem:

• zrób 10 wdechów metodą usta-usta
• zadzwoń po pogotowie, wróć do poszkodowanego i powtórz sekwencje reanimacji od nowa, cały czas obserwując jego stan

b) brak pulsu spowodowany odniesionymi obrażeniami lub tonięciem:

• zastosuj naprzemian uciski klatki piersiowej ze sztucznym oddychaniem
  usta-usta przez ok. minutę
• zadzwoń po karetkę, wróć do poszkodowanego i powtórz sekwencje reanimacji od nowa, cały czas obserwując jego stan.

Sztuczne oddychanie usta-usta

Ostrożnie wyjmij za pomocą palca ciała obce z ust poszkodowanego. Udrożnij drogi oddechowe. Zatkaj szczelnie nos poszkodowanego. Weź głęboki oddech i przyłóż swoje usta do ust ofiary. Zacznij dmuchać, dopóki nie zauważysz, że klatka piersiowa poszkodowanego uniosła się. Odsuń usta, pozwól klatce piersiowej opaść. Sprawdzaj puls po każdych 10 wdechach. Jeżeli nie ma pulsu zastosuj masaż serca. Jeżeli poszkodowany zacznie oddychać ułóż go w pozycji bocznej ustalonej.

Masaż serca połączony ze sztucznym oddychaniem usta-usta

Masaż serca zawsze musi być połączony ze sztucznym oddychaniem.

Połóż podstawę dłoni na wysokości 1/3 mostka ( 2 palce od końca mostka ). Połóż jedną rękę na drugiej i spleć palce. Wyprostuj ręce i rozpocznij uciskanie klatki. Palce należy mieć skierowane od siebie.  Klatka piersiowa powinna obniżać się o 4-5 cm. Powtarzaj uciski 30 razy z częstotliwością ok. 100 na minutę. Co 30 ucisków wykonaj 2 wdechy usta usta. Jeżeli puls jest obecny należy zaprzestać masażu serca. Sztuczne oddychanie kontynuować jeżeli konieczne.

POZYCJA BOCZNA USTALONA
Nieprzytomna ofiara, która oddycha i nie ma innych grożących życiu niebezpieczeństw, powinna być umieszczona w pozycji bocznej. Sprawdzaj oddychanie i puls co jakiś czas – jeśli ich nie będzie podejmij odpowiednie działanie.

Obfite krwawienie

Krwawiącą ranę należy docisnąć kompresem (ew. czystym kawałkiem materiału) lub palcami dopóki nie znajdziemy sterylnego opatrunku.

Uszkodzoną kończynę, unieś i przytrzymaj zachowując szczególną ostrożność jeżeli przypuszczasz, że kość może być złamana. Połóż poszkodowanego, aby złagodzić szok. Opatrz ranę mocno aby zmniejszyć krwawienie, ale nie aż tak mocno, aby zatrzymać krążenie krwi do palców lub stóp. Postępuj dalej zgodnie z zaleceniami dotyczącymi szoku. Zadzwoń po karetkę.

Złamania

Staraj się nie ruszać poszkodowanego, chyba że może być w jakiś sposób zagrożony. Zadzwoń po karetkę. Postaraj się zapobiec jakiemukolwiek krwawieniu. Usztywnij i przytrzymaj ranną kończynę, ale nie ruszaj nią więcej niż jest to potrzebne.
Jeżeli opóźnia się transport poszkodowanego do szpitala, zabezpiecz uszkodzoną cześć ciała przymocowując ją do sztywnej deski lub drugiej nogi, używając kompresów, bandaży lub temblaka.

Uszkodzenia pleców i karku

Uraz kręgosłupa szyjnego występuje, gdy głowa zostanie mocno szarpnięta w przód lub w tył. Mogą być uszkodzone więzadła, mięśnie lub nerwy – czasami nawet złamany kark. Są one częstsze jeżeli poszkodowany wypadł z pojazdu, lub w wypadku poszkodowanym jest motocyklista.
Objawy:

• silny ból pleców lub kręgosłupa,
• poszkodowany może nie być w stanie ruszać palcami od rąk lub nóg, nadgarstkami lub kostkami u nóg,
• poszkodowany może nie czuć dotyku, jedynie mrowienie.

Postępuj według sekwencji reanimacyjnej. Jeżeli poszkodowany jest przytomny, nie ruszaj go jeżeli nie ma bezpośredniego zagrożenia. Jeżeli jest zagrożenie możesz poruszyć poszkodowanego – uraz kręgosłupa to w takim wypadku sprawa drugorzędna. Jeżeli poszkodowany wypadł z pojazdu, zostaw go w tym miejscu, zabezpiecz go kocami lub okryciami. Jeżeli masz wątpliwości, potraktuj poszkodowanego w taki sam sposób jak by miał złamany kręgosłup dopóki nie nadjedzie profesjonalna pomoc.

Oparzenia i sparzenia

Traktuj oparzenia i sparzenia dokładnie tak samo.
Duże oparzeniaNatychmiast rozpocznij chłodzenie rany, postępuj zgodnie z „sekwencją reanimacyjną.” Zadzwoń po ambulans. Ułóż poszkodowanego wygodnie. Kontynuuj polewanie rany zimną wodą przez ok. 10 minut, lub dopóki ból nie minie. Usuń biżuterię, zegarek lub odzież z miejsca poparzenia, chyba że przywarła do skóry. Okryj poparzenie czystym nie puszystym materiałem aby zapobiec infekcji. Ubranie, czysty worek foliowy lub folia kuchenna mogą służyć jako dobry opatrunek.
Małe oparzeniaTrzymaj oparzenie pod zimną wodą prze ok. 10 minut lub dopóki ból nie ustanie. Usuń biżuterię itd. i okryj oparzenie jw. Wszystkie głębokie oparzenia jakiejkolwiek wielkości wymagają natychmiastowejego leczenia szpitalnego.
Nie używaj żadnych kremów lub żeli.

Szok

Może być spowodowany ubytkiem płynów ustrojowych krążących w ciele,
co jest skutkiem wewnętrznego lub zewnętrznego krwawienia, poparzeń, biegunki lub wymiotów.
Rozpoznanie

• Puls jest szybki i słaby, może się zatrzymać.
• Oddech jest szybki i płytki.
• Poszkodowany czyje się źle, słabo, jest spragniony, oszołomiony – może być niespokojny.
• Skóra jest zimna i wilgotna, blada i szara.
• Usta, paznokcie i płatki uszów są szare lub sine.

Postępuj wg. sekwencji reanimacyjnej, zadzwoń po ambulans jeżeli jest to konieczne. Połóż poszkodowanego z nisko położoną głową. Jeżeli wymiotuje, podnieś i przytrzymaj nogi poszkodowanego.
Poluźnij obcisłe ubrania. Zabezpiecz poszkodowanego przed zimnem okrywając go dookoła kocem.
Nie używaj butli z gorącą wodą lub bezpośredniego ciepła. 
Przez cały czas uspokajaj poszkodowanego.

Motocykliści

Nie ruszaj poszkodowanego motocyklisty jeżeli nie ma bezpośredniego zagrożenia życia – mogą być uszkodzenia szyi. Usuń tylko roztrzaskany kask jeśli ofiara ma trudności w oddychaniu, nie oddycha lub wymiotuje.
Do usunięcia roztrzaskanego kasku potrzebne są dwie osoby. Jedna potrzymuje głowę, druga podnosi kask. Rozepnij klamrę i odchyl kask do tyłu tak, aby broda była wolna. Następnie porusz kaskiem do przodu tak, aby odsłonić podstawę czaszki (potylicę) a następnie podciągnij kask do góry.